Czym jest dystymia i jak ją leczyć
Jeśli przez większość dnia czujesz się smutny, nie masz energii i straciłeś zainteresowanie rzeczami, które do tej pory sprawiały Ci przyjemność możesz cierpieć na dystymię. Problem ten dotyka 5-6% ludzi na całym świecie.
Czym jest dystymia
Termin dystymia pochodzi od greckiego „dys” i „thymós”, co oznacza odpowiednio „nienormalny” i „humor”. Został wymyślony w 1970 roku przez profesora psychiatrii z Cornell University, Jamesa Kocsisa, a dziesięć lat później Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne uznało dystymię za zaburzenie psychiczne.
Według DSM5 dystymia to zaburzenie nastroju, które wpływa na postrzeganie siebie i otaczającego środowiska. Pierwsze objawy pojawiają się zwykle wcześnie, przed 21 rokiem życia, ale mogą też ujawnić się późno, w wieku dorosłym.
Dystymia jest zaburzeniem nastroju, które utrzymuje się w dłuższym okresie czasu. Czasami powiązana jest mylnie z osobowością depresyjną lub „lekką depresją”.
Kiedy dystymia ma wczesny początek, łatwiej jest pomylić ją z temperamentem depresyjnym, który charakteryzuje się zakorzenionym wzorcem zachowań i myśli. Osoba, która cierpi na zaburzenie dystymiczne, wykazuje z czasem mniej stabilny wzorzec depresyjny (z okresową poprawą) i można wykryć jego pochodzenie, ponieważ osoba nie zawsze taka była. Aby dodatkowo komplikować diagnozę, osobowość depresyjna może predysponować do dystymii, dlatego czasami te zaburzenia nakładają się. Niestety osoby cierpiące na dystymię zwykle nie są świadome, że mają problem, który można leczyć. Uważają, że mają depresyjną osobowość i dostosowują się, przyjmując objawy jako cechy personalne, wierzą, że po prostu takie są. W rezultacie często nie szukają specjalistycznej pomocy.
Dystymia objawy
Objawy dystymii zwykle pozostają stabilne w czasie, chociaż w niektórych przypadkach ich nasilenie jest różne. Mogą znikać w określonych okresach, chociaż nigdy nie dłużej niż na dwa miesiące z rzędu. Aby w ogóle mówić o dystymii konieczne jest, aby osoba przejawiała objawy od co najmniej dwóch lat, w przypadku dzieci mówimy o dystymii gdy objawy utrzymują się minimum rok.
Oznaki dystymii są widoczne w różnych obszarach:
- Emocjonalnym. Chroniczny smutek, beznadziejność, poczucie winy, bezwartościowość i pesymizm. Osoba z dystymią traci motywację do podejmowania codziennych czynności i często czuje, że przytłaczają ją codzienne problemy.
- Behawioralnym. Sporadyczny płacz, drażliwość, niezdolność do podjęcia obowiązków, obniżona produktywność i wyraźna obojętność społeczna. Często zdarza się, że osoba izoluje się i woli spędzać większość czasu sama, ponieważ czynności społeczne są dla niej obojętne.
- Poznawczym. Trudności w podejmowaniu decyzji, kłopoty z koncentracją, powtarzające się negatywne myśli i kłopoty z zapamiętywaniem ważnych informacji. Osoba może cierpieć z powodu szeregu negatywnych zniekształceń, które sprawiają, że postrzega świat pod pesymistycznym pryzmatem, który zamyka błędne koło chronicznego smutku.
- Somatycznym. Brak energii, zmęczenie, bezsenność lub nadmierna senność, zmiany apetytu i ogólne złe samopoczucie.
Oczywiście każda osoba jest inna, więc nie wszystkie objawy będą występować w ten sam sposób.
Dystymia test – czy masz objawy dystymii?
- Czy przez większość dnia czujesz się smutny?
- Czy najprostsze codzienne czynności wydają Ci się kolosalnymi zadaniami?
- Czy czujesz się wyczerpany już po przebudzeniu?
- Czy trudno ci podejmować decyzje?
- Czy trudno ci zasnąć i czy budzisz się kilka razy w nocy? A może zamiast tego spędzasz większość dnia śpiąc i chcąc leżeć w łóżku?
- Czy straciłeś apetyt lub masz większy apetyt niż wcześniej?
- Czy trudno Ci się skoncentrować na codziennych zadaniach?
- Czy wolisz spędzać większość czasu sam, niż w towarzystwie przyjaciół i rodziny?
- Czy masz pesymistyczną postawę?
- Czy patrzysz w przyszłość z obawą?
Jeśli odpowiesz twierdząco na wiele z tych pytań, obserwujesz u siebie taką postawę od ponad dwóch lat, prawdopodobnie masz zaburzenie afektywne, takie jak dystymia. Jednak zanim wyciągniesz pochopne wnioski, skonsultuj się z profesjonalistą, który może postawić diagnozę i pracować z tobą, aby pomóc ci przezwyciężyć ten problem.
Dystymia a depresja – jak odróżnić?
Czasami objawy dystymii są mylone z objawami depresji, chociaż w rzeczywistości są to dwa różne zaburzenia. Na przykład poważna depresja uniemożliwia osobie cierpiącej wykonywanie codziennych czynności życiowych, ponieważ jej objawy są często bardzo intensywne.
Zasadniczo osoby, które cierpią na depresję, muszą codziennie stawiać czoła wielu wyzwaniom, sam fakt wstania z łóżka staje się zniechęcającym zadaniem. Chociaż objawy dystymii kolidują z codziennymi zadaniami przede wszystkim ze względu na brak energii i motywacji, w rzeczywistości nie przeszkadzają Ci w wykonywaniu obowiązków.
Kolejnym fundamentalnym aspektem, który odróżnia smutek od depresji, jest przewlekłość. W przypadku depresji objawy muszą występować co najmniej dwa tygodnie, ale aby zdiagnozować zaburzenie dystymiczne, objawy muszą trwać co najmniej dwa lata. Podobnie depresja może pojawić się nagle, prawie zawsze poprzedzona określonym traumatycznym lub stresującym wydarzeniem. Dystymia natomiast ma łagodny początek, którego intensywność stopniowo rośnie i utrzymuje się w czasie. Moglibyśmy mówić o dystymii mającej charakter przewlekły, do tego stopnia, że są ludzie, którzy pamiętają, że przez całe życie czuli się smutni i apatyczni – w takim przypadku mówilibyśmy o chronicznej dystymii.
Innym częstym błędem jest zastępowanie terminów takich jak depresja neurotyczna na dystymię. W rzeczywistości depresja neurotyczna to nieużywany termin, którego pojawienie się jest spowodowane wybitnie psychologicznymi czynnikami wywołującymi objawy depresyjne i nerwicowe, w przeciwieństwie do dystymii, która zwykle nie pojawia się jako konsekwencja zewnętrznych czynników wyzwalających i w której objawy nerwicowe nigdy się nie ujawniają.
Błędem jest również określanie dystymii terminem lekkiej depresji, ponieważ chociaż jej objawy nie są tak intensywne, jak te obserwowane w przypadku depresji, generują znaczny dyskomfort, którego nie należy lekceważyć
Zaburzeń dystymicznych nie należy również mylić z depresją przewlekłą, ponieważ termin ten odnosi się do szerszego stanu i jest używany do podkreślenia przewlekłego charakteru zaburzeń depresyjnych, który nie dotyczy wyłącznie dystymii, ale dotyczy również innych zaburzeń, takich jak duże zaburzenie depresyjne. Dlatego możemy wyróżnić przewlekłą depresję lub przewlekłą dystymię, różnica między nimi polega głównie na nasileniu objawów.
Jednak dystymia i depresja czasami współistnieją – osoba z zaburzeniem dystymicznym może również rozwinąć poważną depresję.
Szacuje się, że ponad 60% osób z dystymią doświadczy w pewnym momencie swojego życia poważnego epizodu depresyjnego.
W takich przypadkach, oprócz typowego dla dystymii smutku i apatii, osoba ta doświadczy stanu intensywnej melancholii, całkowicie straci zainteresowanie angażowaniem się w przyjemne czynności lub będzie miała problemy z apetytem lub zasypianiem, a także wyraźne uczucie niepełnosprawność społecznej i niska samoocena.
Jakie są przyczyny dystymii?
Dystymia , podobnie jak większość zaburzeń psychicznych, nie ma jednej przyczyny, ale jest wynikiem połączenia różnych czynników. Dystymia dotyka głównie kobiety, u których ryzyko zachorowania na to zaburzenie jest dwukrotnie większe niż u mężczyzn. Badanie opublikowane w Journal of Clinical Psychopharmacology wskazało, że może to być spowodowane różnicami hormonalnymi między obiema płciami, chociaż jego przyczyny nie są do końca jasne. Psychologowie przeanalizowali objawową ewolucję 23 mężczyzn z dystymią o wczesnym początku, którzy otrzymali zarówno zastrzyki testosteronu, jak i placebo. Odnotowali złagodzenie objawów u 54% mężczyzn, którzy otrzymali testosteron, podczas gdy tylko 10% tych, którzy otrzymali placebo, wykazało znaczną poprawę.
Najczęstsze przyczyny dystymii:
- Biochemia. Osoby z dystymią mają niższy poziom niektórych neuroprzekaźników w mózgu, takich jak serotonina, dopamina i norepinefryna. To wyjaśnia, dlaczego mają tendencję do zmian w funkcjach metabolicznych, takich jak sen i jedzenie, które są regulowane przez serotoninę.
- Struktury mózgu. Niektóre obszary mózgu u osób z dystymią działają inaczej, na przykład oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, hipokamp i układ noradrenergiczny. Badania wykazały również, że niektóre obszary, takie jak ciało migdałowate i obszary korowe, mają mniejszą objętość.
- Dziedziczność i genetyka. Osoby z łagodną depresją lub dystymią w wywiadzie rodzinnym są narażone na zwiększone ryzyko rozwoju tego zaburzenia w pewnym momencie swojego życia. Posiadanie krewnego pierwszego stopnia z dystymią zwiększa ryzyko jej rozwoju od dwóch do trzech razy. Ponadto zaburzenie dystymiczne wiąże się z obecnością pewnych specyficznych genów.
- Nieadaptacyjne środowisko. Więź w naszym dzieciństwie z naszymi opiekunami wyznacza naszą osobowość, nasz sposób kochania innych i kochania siebie, postrzegania świata i własnego życia. Kiedy nie czuliśmy się kochani, ważni, doceniani lub nie czuliśmy, że jesteśmy wystarczający, możemy przeciągać przez nasze życie sposób odczuwania i uczucia przesianego smutkiem i zniechęceniem. Brakuje nam czegoś, pewnych potrzeb, które nie zostały zaspokojone w dzieciństwie i których jako dorośli nie potrafimy zaspokoić. Terapia to druga szansa, aby odkryć te niezaspokojone potrzeby i dać sobie to, czego nie mogli nam dać.
- Cechy osobowe. Niektóre cechy osobowości, takie jak niska tolerancja na krytykę, niska samoocena lub skrajna wrażliwość, zwiększają ryzyko wystąpienia zaburzeń dystymicznych. Ludzie, którzy i mają tendencję do postrzegania codziennych wydarzeń w negatywnym świetle, są również bardziej podatni na rozwój zaburzenia.
Ponadto istnieją czynniki wyzwalające, które mogą przyspieszyć wystąpienie dystymii . Nagłe traumatyczne przeżycia, takie jak utrata ukochanej osoby, wypadek, problemy finansowe lub nawet narażenie na długotrwały poziom stresu, mogą wywołać zaburzenia dystymiczne u osób wrażliwych.
Dystymia leczenie
Leczenie dystymii obejmuje zarówno leczenie lekami psychotropowymi, jak i psychoterapię, w wielu przypadkach proponuje się leczenie łączące leki psychoaktywne z psychoterapią. Jeśli chodzi o terapię psychofarmakologiczną, lekami stosowanymi głównie w przypadku dystymii są leki przeciwdepresyjne , najczęściej selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.
Techniki poznawczo-behawioralne w leczeniu dystymii
Leczenie może być różnorodne, ale najpierw należy zbadać podstawowe przyczyny, które mogą powodować dystymię. Udowodniono, że terapia poznawczo-behawioraln są skuteczne w leczeniu dystymii.
Część przeprowadzania analizy funkcjonalnej przypadku danej osoby w celu zidentyfikowania czynników predysponujących i wywołujących, które mogą wyjaśniać jej sytuację psychopatologiczną. Następnie włączany jest format psychoedukacji, mający na celu przekazanie pacjentowi wiedzy o tym, czym jest dystymia, jakie czynniki mogą ją utrzymać i jak ją leczyć. W utrzymaniu dystymii wagę przywiązuje się do utraty źródeł pozytywnego wzmocnienia , dlatego jedna z technik leczenia polega na zwiększaniu satysfakcjonujących czynności, które pacjent lubi. Podobnie na poziomie poznawczym pracujemy z powtarzającymi się niewspierającymi myślami, aby ulepszyć zarządzanie nimi za pomocą technik takich jak restrukturyzacja poznawcza lub ponowna ocena poznawcza. Trening rozwiązywania problemów można również wprowadzić jako technikę, aby osoba mogła radzić sobie w różnych sytuacjach, które pojawiają się w trakcie leczenia. Jako ostatnią część terapii poznawczo-behawioralnej zwraca się uwagę na znaczenie wprowadzenia programu zapobiegania nawrotom, biorąc pod uwagę tendencję do nawrotów dystymii.
- Psychoedukacja polega na dostarczaniu jasnych i zwięzłych informacji, aby osoba zrozumiała, co się z nią dzieje, czyli informacje o zaburzeniu i jego następstwach, o sposobach leczenia.
- Zarządzanie lękiem jest ważne, aby osoba nauczyła się generować w sobie stany relaksacji. Istnieją różne techniki, które można zastosować do osiągnięcia tego celu, takie jak rozluźnienie mięśni Jacobsona, wyobraźnia lub wywołanie wrażeń. Techniki te są często wspierane przez inne osoby, które pomagają osobie się skoncentrować.
- Aktywacja behawioralna. Spróbujemy wygenerować aktywny model rozwiązywania problemów w taki sposób, aby osoba nauczyła się podejmować decyzje (coś, co dla niektórych osób może być naprawdę skomplikowane w takich codziennych sytuacjach, jak wybór ubrań czy planowanie czasu wolnego). Często zdarza się, że dana osoba przestała wykonywać wiele czynności, które sprawiły, że czerpała przyjemność w przeszłości, ważne będzie, aby wznowić te źródła wypoczynku lub nawet nowe źródła wypoczynku, aby zwiększyć częstotliwość i intensywność zachowań, które generują przyjemność.
- Restrukturyzacja poznawcza nauczymy się rozpoznawać dysfunkcyjne myśli i generować bardziej realistyczne myśli, które generują znacznie niższy poziom bólu i frustracji.
- Umiejętności społeczne. Deficyty umiejętności społecznych są powszechne w wielu zaburzeniach nastroju. Osoba nauczy się różnych modeli zachowań społecznych, które pomogą przyjmować postawę bardziej asertywną i wzmacniającą.
Zapobieganie nawrotom polega na tym, że osoba jak najszybciej rozpoznaje objawy depresji i jak odróżnić je od normalnych i adaptacyjnych emocji smutku. W ten sposób, jeśli objawy pojawią się ponownie, osoba będzie mogła je wcześnie zidentyfikować, a tym samym podjąć działania.
Udostępniając (poniżej szybka opcja), “lajkując” pomagasz dotrzeć temu artykułowi do większej liczby osób. Jeśli możesz podziel się tym artykułem ze znajomymi.
Konsultacje z psychologiem online
Bez wychodzenia z domu