You are currently viewing Czym jest syndrom oszusta?

Czym jest syndrom oszusta?

Syndrom oszusta

Zapewne przy jakiejś okazji miałeś wątpliwości, czy Twój profil nadaje się na stanowisko, o które się ubiegasz. Może zastanawiałeś się czy poradzisz sobie lepiej niż poprzednia osoba na tym stanowisku, czy sprostasz zadaniu… Czy wiesz, że 70% ludzi może cierpieć na syndrom oszusta w pewnym momencie twojego życia? W tym artykule opiszę, czym jest syndrom oszusta, jak go rozpoznać i jak pomóc sobie.

Czym jest syndrom oszusta?

Termin został ukuty w 1978 roku przez psychologów Pauline Clance i Suzanne Imes. Chociaż nie jest to zaburzenie kliniczne per se (ponieważ nie jest klasyfikowane nozologicznie w żadnym medycznym lub klinicznym traktacie diagnostycznym), syndrom oszusta jest definiowany jako psychiczny i emocjonalny wstręt, który jest bezpośrednio związany z indywidualną emocją niezasługiwania.

Syndrom oszusta to zjawisko psychologiczne, w którym osoby, które dowiodły swojej wartości w nauce lub w pracy, czują, że nie sprostały zadaniu, że nie są wystarczająco dobre, kompetentne lub zdolne.

Wszystko, co osiągnęli, nie jest bezpośrednią konsekwencją podjętych przez nich szeregu działań, ale osiągnięcia te pojawiły się w ich życiu przypadkowo lub dzięki osobom trzecim, dlatego czują się oszustami: uważają, że choć mają dobrą pozycję, to nie zasługują nią.

Zjawisko to może dotyczyć osób o dowolnej pozycji zawodowej i obciążeniu odpowiedzialnością. W rzeczywistości szacuje się, że 70% ludzi doświadcza syndromu oszusta w pewnym momencie swojego życia. Możemy rozróżnić syndrom epizodyczny i uporczywy:

  • Syndrom oszusta epizodyczny to poczucie nieadekwatności lub wątpliwości generowane przez niepewność, której od czasu do czasu możemy doświadczyć w obliczu nowego wyzwania (nowa praca, nowy kurs, ambitny projekt, nowy klient). itp.). W tym przypadku jest to zazwyczaj niegroźna reakcja przejściowa ponieważ wątpliwości rozwiewają się wraz z upływem czasu i nabywanym doświadczeniem.
  • Istnieje jednak inny poziom, który jest poważniejszy, występuje gdy wątpliwości utrzymują się z chronicznie, co pociąga za sobą wielki strach przed podejmowaniem ryzyka, wyróżnianiem się w grupie lub po prostu aktywnym uczestnictwem (poszyte wielką obawą, że inny odkryją, że „jesteś bezwartościowy”). Ten rodzaj syndromu oszusta może trwać latami, nawet w okresie dzieciństwa lub młodości; jednak, choć jest złożony, można go przezwyciężyć przy pomocy odpowiedniej pomocy psychologicznej.

Przyczyny zespołu oszusta

Istnieje kilka czynników, które mogą powodować to poczucie nieadekwatności i chroniczne zwątpienie w siebie, takie jak:

  • Brak wyróżnienia się w rodzinach o wysokich osiągnięciach lub w których osiągnięcia są wysoko cenione. W wysoce konkurencyjnym środowisku rodzinnym, w którym osiągnięcia są najważniejsze lub gdzie rodzice osiągnęli wspaniałe cele, presja z powodu „braku spektakularnego sukcesu” może być tak duża, że ​​zaczyna budzić wątpliwości co do samego siebie. Jeśli dodatkowo, zamiast otrzymywać pochwały i wzmocnień za dokonane osiągnięcia, znajdujemy się w środowisku, w którym uwaga skupia się na tym, „co nie zostało osiągnięte” (dlaczego TYLKO 4+?), znajdujemy środowisko z doskonałą pożywką dla kiełkowania syndromu oszusta.
  • Brak pewności siebie. Osoby z problemami niepewności i niskiej samooceny częściej cierpią z powodu tego psychologicznego zjawiska i uważają, że nie są „wystarczająco dobre”, choć fakty wskazują na cos innego – liczne szkolenia lub osiągnięcia, czy to akademickie, czy zawodowe.
  • Sytuacja kryzysowa. Na przykład zwolnienie może być wyzwalaczem tego poczucia zwątpienia u profesjonalisty. Taka sytuacja może obudzić poczucie winy (to co robiłem nie wystarczyło), wątpliwości odnośnie własnych umiejętności i brak poczucia własnej wartości.
  • Awans. W tym przypadku to normalne, że pojawiają się wątpliwości, czy będziemy „wystarczająco dobrzy”  w nowej roli, która wiąże się z większą odpowiedzialnością, lub wejściem na wyższy poziom. Myśli typu „czy będę wystarczająco przygotowany?”, „czy podołam zadaniu?” lub „Czy poradzę sobie lepiej niż osoba, która wcześniej zajmowała to stanowisko?” mogą karmić naszą niepewność i syndrom oszusta. Jednak w tego typu sytuacjach wątpliwości zwykle ustępują po okresie adaptacji do nowej sytuacji.
  • Ludzi, którzy osiągnęli sukces szybko i w pewnym sensie nieoczekiwanie. Boją się, że nie będą w stanie powtórzyć tego sukcesu, ponieważ w wielu przypadkach nie są nawet pewni, jak zrobili to za pierwszym razem.
  •  

Objawy syndromu oszusta

Ludzie, którzy cierpią z powodu tego uczucia nieadekwatności lub chronicznych wątpliwości, często mają różne zachowania lub objawy, które pokazują ten syndrom oszusta. Niektórzy z nich są:

  • Trudność w przyjmowaniu pochwał. Jak widzieliśmy wcześniej, osoby z tym zjawiskiem psychologicznym uważają, że ich osiągnięcia nie są zasłużone, ponieważ są dziełem przypadku. Zakłada się, że sukces jest kwestią szczęścia lub zależy od czynników zewnętrznych lub osób trzecich, ale w żadnym wypadku nie jest związany z własnymi cechami i umiejętnościami ani z wysiłkiem. Dlatego mają tendencję do minimalizowania swoich osiągnięć, zamiast je doceniać siebie lub celebrować sukces.
  • Lęk przed zdemaskowaniem. Ze względu na brak wiary we własne zdolności i umiejętności osoby cierpiące na ten syndrom boją się wyróżniać lub aktywnie uczestniczyć w spotkaniach, gdyż obawiają się, że powiedzą „coś”, co ujawni, że w rzeczywistości są oszustami i nie zasługują na swoją pozycję.
  • Niepewność. Jest podstawą tego syndromu i żywi się ciągłymi porównaniami z innymi ludźmi, niską samooceną, nie uznawaniem własnych osiągnięć za zasłużone itp. Może to generować niepokój, sytuacje autosabotażu, a nawet wpływać na relacje społeczne.
  • Negatywna wizja i oczekiwania ukierunkowane na porażkę. Syndrom oszusta i nieodłączna niepewność, które są z nim związane, mogą powodować ciągłą negatywną wizję naszych wyników, a nawet powodować wątpliwości w obliczu wyzwań, które z powodzeniem przezwyciężyliśmy wcześniej.

Syndrom oszusta często wiąże się z innymi problemami, takimi jak brak odczuwania przyjemności i przewlekły stres, które mogą prowadzić do lęku lub depresji. Konsekwencje obejmują również ze słabą wydajnością pracy,  poczucie wyczerpania i „ wypalenia ”.

Jak przezwyciężyć syndrom oszusta

Jeśli czujesz, że cierpisz z powodu tego zjawiska i chcesz wiedzieć, jak przezwyciężyć syndrom oszusta, powinieneś wiedzieć, że jest to możliwe, ale będzie to wymagało ekspozycji i „doświadczanie ryzyka” oraz wypracowaniu akceptacji siebie. Ponadto konieczna może być również fachowa pomoc, gdyż zdarzają się przypadki, w których pojawia się ona od najmłodszych lat i z czasem się pogarsza.

Środkiem do celem w pokonaniu syndromu oszusta jest zrozumienie, że absolutna doskonałość nie jest konieczna. Co więcej jest ona praktycznie niemożliwa do osiągnięcia (zawsze można zrobić coś lepiej), bardzo wysokie standardy, oczekiwania od siebie „nadzwyczajnych sukcesów” często generuje nadmierny stres / lęk, który sprawia, że nie osiągniemy naszych celów – ten styl funkcjonowania generuje frustracje i może przerodzić się poczucie „bycia beznadziejnym” i syndrom oszusta.

W przezwyciężeniu syndrom oszusta mogą pomóc Ci poniższe wskazówki. 

  • Skup się na faktach. Istnieją konkretne dane dotyczące rzeczywistości, które są niezaprzeczalne, poza indywidualnymi ocenami i opiniami. W tym celu przydatne może być sporządzenie listy sukcesów i osiągniętych celów, a następnie jak najuczciwsze przeanalizowanie, ile osobistych zasług było w każdym z nich.
  • Unikaj porównań. Zniekształceniem poznawczym, które występuje w przypadku syndromu oszusta jest prawie zawsze porównywanie własnych wyników z wynikami innych. Te porównania mają tendencję do skupienia się wyłącznie na wyolbrzymieniu mocnych stron u innych i nie dostrzeganiu słabszych stron (to tak jakbyś zestawiał się na bieżni z Usain’em Bolt nie zapraszając go na rewanż do „swojego ogródka”). Ta strategia pogłębia niepewność i trudności w dostrzeganiu własnych zasług – zrezygnuj z tego.
  • Zmniejsz skłonność do perfekcjonizmu. Nikt nie jest doskonały: konieczne jest rozluźnienie poziomu samokrytyki. Dobrze jest mieć świadomość, że inni ludzie nie zwracają tak dużej uwagi na to, jak rozwiązujesz problemy, wykonujesz zadania, w momencie kiedy popełniasz błędy itp. – może się okazać, że sam jesteś swoim najsurowszym sędzią. Warto tak samego siebie traktować?
  • Przyjmij gratulacje i komplementy. Kiedy ludzie z syndromem oszusta otrzymują komplementy, zwykle odpowiadają wyjaśnieniami, uzasadnieniami, wyjaśnieniami, bagatelizowaniem itp. Jednym z kroków do przezwyciężenia problemu jest po prostu podziękowanie za dobre słowa i zaakceptowania ich bez zbędnych ceregieli.

Warto mieć realistyczne spojrzenie na siebie, nauczyć się obiektywnie oceniać siebie, nie przywiązując tak dużej wagi do opinii innych, a także nauczyć się rozpoznawać swoje ograniczenia, a przede wszystkim swoje możliwości. Pamiętaj: jeśli jesteś zaangażowany i nie wycofujesz się, to nawet pomimo braku początkowych sukcesów, masz trening i rozwijasz umiejętności – dzięki nim możesz osiągnąć swoje cele. Doceń wszystko, co osiągasz na co dzień (pomyśl nad prowadzeniem dziennika wdzięczności i zapisuj „3 rzeczy za które jestem SOBIE dzisiaj wdzięczny”) i świętuj swoje sukcesy. 

Udostępniając (poniżej szybka opcja), “lajkując” pomagasz dotrzeć temu artykułowi do większej liczby osób. Jeśli możesz podziel się tym artykułem ze znajomymi.

Konsultacje z psychologiem online

Bez wychodzenia z domu

Psycholog Wojciech Klęk

Witaj! Na imię mam Wojtek, jestem psychologiem oraz psychoterapeutą poznawczo-behawioralnym (w trakcie szkolenia). 0d 2014 roku przewodzę społeczności Świadomie Przez Życie i pomagam ludziom wprowadzać zmiany w życiu poprzez szkolenia oraz sesje indywidualne. W pomocy psychologicznej wspieram klientów w poszerzaniu samoświadomości, przepracowaniu trudnych emocji oraz wypracowaniu nowych, skutecznych metod radzenia sobie z problemami. “Sama wiedza nie wystarczy, trzeba jeszcze umieć ją stosować” Kładę nacisk na praktykę, zależy mi by klienci po sesjach wdrażali wyniesioną wiedzę w swoim życiu. Doświadczali i kreowali go swoimi działaniami / brakiem działań, decyzjami / brakiem decyzji. W pracy coacha towarzyszę klientowi w procesie odkrywania jego mocnych stron, ustalaniu celów zgodnych z jego wartościami życiowymi oraz wdrożeniu skutecznych metod działania. Dzielę się swoją wiedzą oraz dostarczam narzędzia, które ułatwiają wprowadzenie pożądanej zmiany. Fascynuję się kulturą Japonii. Praktykuję ZEN – sztukę uważności oraz Kaizen – wprowadzanie zmian małymi krokami. Mieszkam w Bielsku-Białej.