Czym są schematy poznawcze

W psychoterapii często mówi się, że aby naprawdę przezwyciężyć problem psychologiczny, nie wystarczy złagodzić lub zlikwidować dyskomfort, z powodu którego dana osoba zdecydowała się na terapię. Jeśli dodatkowo nie ingeruje się w sposób myślenia i interpretowania rzeczywistości danej osoby, najprawdopodobniej problem prędzej czy później pojawi się ponownie. Dlatego celem terapii psychologicznej nie jest samo w sobie tłumienie objawu, ale modyfikacja wszystkich tych procesów psychologicznych, które utrzymują go na powierzchni i pozwalają mu stale ingerować w jakość życia osoby. Aby to osiągnąć, konieczne jest podjęcie działań modyfikujących schematy poznawcze osoby. Zobaczmy, na czym polega ten proce.

Schematy poznawcze

Zaczynamy od zdefiniowania pojęcia schematu poznawczego, które jest bardzo ważne w całej nauce psychologii w ogóle, a w szczególności w terapii poznawczo-behawioralnej.

Schematy poznawcze to zbiory pojęć powiązanych ze sobą i utrwalonych w sposób, w jaki działa mózg człowieka, które kształtują jego sposób myślenia i interpretowania rzeczywistości.

Innymi słowy, jest to sieć idei i przekonań, z której osoba wyciąga wnioski na temat tego, co dzieje się w niej i wokół niej . Schematy działają jak „okulary”, które tworzą ramy do interpretacji i organizowania informacji, na które jesteśmy narażeni. Informacje te mogą być bardzo zróżnicowane, zarówno odnoszące się do natury, społeczeństwa, jak i odnoszące się do siebie.

W zależności od tego, jakie mamy schematy poznawcze, wygenerujemy taki lub inny obraz siebie, ale także ideologię polityczną, filozofię życia itd.

Podstawowe przekonania (schematy) są samowystarczalne. Działają, aby „przyciągnąć” dowody potwierdzające i „odrzucić” lub „zniekształcić” dowody podważające nasze przekonania. T

Ponadto należy zauważyć, że nie można myśleć „poza schematami poznawczymi”. Od momentu, w którym jesteśmy w stanie wymyślać mniej lub bardziej abstrakcyjne i złożone koncepcje, ustalamy różne schematy poznawcze, które kształtują naszą „rzeczywistość”. Nie oznacza to, że okłamujemy samych siebie lub że nasze spojrzenie na sprawy jest wypaczone w problematyczny sposób. Jest to po prostu konsekwencja faktu, że nie zawsze możemy wszystko wiedzieć. Schematy poznawcze pozwalają nam funkcjonować, nawet jeśli informacje, które posiadamy, są ograniczone i niewspierające dla nas. Prawdą jest, że istnieją schematy poznawcze, które są bardziej problematyczne niż inne. Na szczęście możliwe jest zidentyfikowanie tych problemów i modyfikacja naszych schematów poznawczych i w rzeczywistości jest to często jeden z celów psychoterapii. Zobaczmy, jak to się robi.

Jak zmieniają się schematy poznawcze w psychoterapii?

W taki sposób pracujemy z pacjentami, u których konieczne jest dokonywanie modyfikacji w pewnych schematach poznawczych.

1. Restrukturyzacja poznawcza w celu modyfikacji schematów poznawczych

Restrukturyzacja poznawcza opiera się na dialogu i refleksji, polega na postawieniu szeregu kluczowych pytań, które prowadzą osobę do zakwestionowania pewnych przekonań, których się kurczowo trzymała i które okazują się problematyczne i niezbyt dostosowane do rzeczywistości. Oznacza to, że dana osoba ma możliwość skonfrontowania się z tymi przekonaniami, i określa w jakim stopniu te idee są realistyczne i odpowiednie dla niej.

2. Ćwiczenia samopoznania

Ćwiczenia samoświadomości pomagają osobie wykryć najważniejsze pojęcia w jej sposobie myślenia i zrozumieć, w jakim stopniu na nią wpływają. Pozwala to na postęp w zadaniach zastępowania schematów poznawczych, gdy wykryje pewne dysfunkcjonalne elementy w ich sposobie rozumowania lub interpretacji rzeczywistości . Na przykład prowadzenie pamiętnika na bieżąco (zgodnie z instrukcjami psychologa) jest jednym z przydatnych ćwiczeń.

3. Ćwiczenia empatii

Postawienie się na miejscu drugiej osoby pomaga zobaczyć, do jakiego stopnia ten sam fakt można interpretować na wiele sposobów. Z tego powodu niektóre ćwiczenia stosowane w terapii polegają na przyjmowaniu przez pacjenta roli naśladowania kogoś, kto myśli zupełnie inaczej niż on sam.

4. Wsparcie w poszukiwaniu nowych pojęć i sposobów interpretowania rzeczywistości

Nie wystarczy, że odkryjesz problematyczny wpływ na ciebie w istniejących schematach poznawczych; musisz dać im alternatywę. Dlatego w terapii psycholog towarzyszy pacjentom, zadaje właściwe pytania i wspólnie rozważają inne interpretacji problematycznych sytuacji, biorąc pod uwagę wartości, sposób bycia pacjenta i wiedzę terapeuty.

Nasz sposób interpretacji świata, naszej tożsamości i relacji społecznych nie jest przypadkowy i ciągle się zmienia, ale raczej podąża za pewnymi wzorcami, które zapewniają mu stabilność w czasie i w różnych kontekstach, przez które przechodzimy.

Zwykle nie działamy w sposób sprzeczny z naszymi przekonaniami, chyba że jesteśmy do tego zmuszeni. A schematy poznawcze są dokładnie projektami tego obwodu, przez który zwykle przechodzą nasze myśli i opinie.

Oczywiście myśl, że nasz sposób interpretacji rzeczywistości opiera się na czymś, co nazywamy „schematami poznawczymi”, nie oznacza, że ​​są one elementem zamkniętym w naszej głowie, izolowanym z zewnątrz. W rzeczywistości jej konfiguracja jest uwarunkowana wpływami kulturowymi, na które jesteśmy narażeni, a także specyficznymi doświadczeniami życia codziennego (choć w większości przypadków tego rodzaju „ślady” są prawie niezauważalne). Procesy poznawcze i zdarzenia zewnętrzne wpływają na siebie w dwukierunkowej relacji.

Dysonans poznawczy

To, że żyjemy interpretując rzeczy poprzez schematy poznawcze, ułatwia nasze przetwarzanie informacji, ale są też negatywne strony tego zjawiska. Schematy psychologiczne nadają naszym procesom umysłowym pewną sztywność. Może to w najlepszym wypadku prowadzić do pewnych trudności w zrozumieniu perspektywy innych osób, ewentualnie w realizacji zadań twórczych (badania nad kreatywnością są skomplikowane); a w najgorszym przypadku prowadzi do dogmatyzmu.

Istnieje jednak inne zjawisko, które jest również konsekwencją sztywności schematów poznawczych. Jest nim dysonans poznawczy, czyli zjawisko, w którym odczuwamy dyskomfort, mając dwie sprzeczne ze sobą idee (z tego powodu często pojawia się opór w psychoterapii). Nie możesz żyć bez schematów poznawczych, dlatego warto wiedzieć, jak sobie radzić. Możesz spróbować uczynić je bardziej użytecznymi niż problematycznymi. W rzeczywistości terapia poznawcza, oparta na ideach Arona Becka, opiera się na tej zasadzie: modyfikuj swoje przekonania, aby one służyły tobie, a nie ty im.

Udostępniając (poniżej szybka opcja), “lajkując” pomagasz dotrzeć temu artykułowi do większej liczby osób. Jeśli możesz podziel się tym artykułem ze znajomymi.