You are currently viewing Nieadaptacyjne schematy emocjonalne w relacjach
Nieadaptacyjne schematy emocjonalne w relacjach

Nieadaptacyjne schematy emocjonalne w relacjach

Nieadaptacyjne schematy emocjonalne w relacjach

Schemat działa jak soczewka, która zmienia i zniekształca obraz. W momencie uaktywnienia schematu zaczynasz patrzeć na siebie i na swoje relacje w sposób, który pogrąża cię w emocjonalnym bólu.

Czynników wyzwalających schematy nie da się uniknąć. Ale jeśli nauczysz się je rozpoznawać, będziesz w stanie lepiej dostosowywać swoje reakcje.

Rozpoznawanie czynników wyzwalających schematy

Przyjrzyjmy się dziesięciu nieadaptacyjnym schematom, które wpływają na relacje międzyludzkie, typowym sytuacjom, które owe schematy wyzwalają, oraz powiązanym z nimi negatywnym emocjom

Porzucenie / Brak stabilności więzi

Schemat ten zazwyczaj uruchamia się wówczas, gdy masz do czynienia z osobą nieprzewidywalną, niestabilną lub niedostępną. W momencie uaktywnienia schematu pojawiają się złość, strach i żal. 

Podejrzewanie nadużycia i skrzywdzenia

Schemat ten zazwyczaj uruchamia się wówczas, gdy masz do czynienia z kimś, kto twoim zdaniem może cię skrzywdzić lub zdradzić. W momencie uaktywnienia schematu zaczynasz odczuwać złość i strach.

Deprywacja emocjonalna

Schemat ten zazwyczaj uruchamia się wówczas, gdy czujesz się samotny, gdy jesteś w związku z osobą emocjonalnie zdystansowaną lub gdy nie masz poczucia, że jesteś rozumiany, chroniony czy kochany. Emocje, które dochodzą do głosu w momencie aktywowania tego schematu, to smutek złość i przygnębienie (często odczuwane jako samotność lub tęsknota).

Wadliwość / Wstyd

Schemat ten zazwyczaj uruchamia się wówczas, gdy zaczynasz się do kogoś emocjonalnie zbliżać i boisz się, że na jaw wyjdą twoje braki, gdy inni cię krytykują bądź gdy się obawiasz, że uznają cię za osobę niekompetentną, niedoskonałą lub niegodną zainteresowania. Najważniejsze emocje, które pojawiają się w momencie aktywowania tego schematu, to wstyd, złość i smutek.

Izolacja Społeczna / Wyobcowanie

Schemat ten uruchamia się wówczas, gdy znajdujesz się w sytuacji lub w gronie osób, które sprawiają, że czujesz się inny lub wyrzucony poza nawias. Emocje dominujące w momencie aktywowania tego schematu to strach, niepokój, złość, wstyd i poczucie osamotnienia.

Zależność / Niekompetencja

Schemat ten uruchamiają zazwyczaj wszelkie zmiany zachodzące w twoim życiu, wszelkie nowe sytuacje bądź zakończenie związku z osobą, na której najbardziej polegałeś. Niepokój, strach i złość to główne emocje towarzyszące aktywowaniu tego schematu.

Skazanie na niepowodzenie

Schemat ten zazwyczaj uruchamia się wówczas, gdy przebywasz w towarzystwie osób odnoszących większe sukcesy niż ty lub gdy znajdujesz się w sytuacji, która wywołuje w tobie poczucie, że brakuje ci osiągnięć, wyjątkowych talentów, kompetencji czy inteligencji. Główne emocje dochodzące wtedy do głosu to przygnębienie, wstyd, strach i złość.

Roszczeniowość / Wielkościowość

Schemat ten zazwyczaj uruchamia się wówczas, gdy sytuacja nie układa się po twojej myśli lub gdy twoje potrzeby i pragnienia nie wybijają się na pierwszy plan. Najważniejszą emocją towarzyszącą uaktywnieniu tego schematu jest złość.

Samopoświęcenie / Podporządkowanie

Schemat ten uruchamia się wówczas, gdy w danej sytuacji lub w danym związku najbardziej liczą się potrzeby innych ludzi bądź czujesz się kontrolowany przez innych. Masz poczucie uwięzienia w sytuacji lub w związku. Najważniejsze emocje związane z aktywowaniem tego schematu to strach i poczucie winy.

Bezwzględne standardy osobiste i hiperkrytycyzm

Schemat ten uruchamia się wówczas, gdy masz poczucie, że ty lub inni ludzie nie zdołaliście sprostać twoim wysokim wymaganiom. Najważniejszą emocją towarzyszącą uaktywnieniu tego schematu jest złość.

Schematy i bolesne emocje

Gdy już rozpoznasz swoje schematy powiązane z relacjami, możesz zacząć analizować bolesne emocje, jakie z nich wynikają. Z każdym schematem zwykle wiąże się co najmniej jeden bolesny stan emocjonalny. Jako że przekonania i uczucia powiązane ze schematem przeważnie idą w parze, nauczyłeś się bać tych momentów w stresującej relacji interpersonalnej, w których dany schemat się uaktywnia. Tabela poniżej zawiera listę emocji typowych dla każdego z dziesięciu schematów.

Schemat

Porzucenie / Brak stabilności więzi

Podejrzewanie nadużycia i skrzywdzenia

Deprywacja emocjonalna

Wadliwość / Wstyd

Izolacja społeczna / Wyobcowanie

Zależność / Niekompetencja

Skazanie na niepowodzenie

Roszczeniowość / Wielkościowość

Samopoświęcenie / Podporządkowanie

Bezwzględne standardy osobiste i hiperkrytycyzm

Emocje

Strach, żal, złość

Strach, złość

Samotność, tęsknota, smutek, złość

Wstyd, smutek, złość

Wstyd, samotność, strach, niepokój, złość, tęsknota

Strach, niepokój, złość

Strach, wstyd, smutek, złość

Złość

Poczucie winy, strach

Złość

Które nieadaptacyjne schematy emocjonalne dostrzegasz u siebie?

Mam na imię Alicja, mam dwadzieścia osiem lat. Schematami, które najbardziej na mnie oddziałują, są Porażka i Opuszczenie/Niestabilność Więzi. Oba mają duży wpływ na moje relacje z ludźmi, zwłaszcza z chłopakiem i ojcem. Kiedy czytałam o tym, co za-zwyczaj uaktywnia każdy z tych schematów, przed oczami stanęły mi sytuacje wzbudzające u mnie poczucie porażki lub strach przed porzuceniem. Mój chłopak jest ciągle zajęty, a ojciec jest pisarzem, z którym nie ma żadnego kontaktu, kiedy nad czymś pracuje. To właśnie budzi u mnie strach przed porzuceniem —gdy nie mam z nimi oboma kontaktu lub gdy obaj mnie ignorują. Z kolei poczucie porażki pojawia się wówczas, gdy spotykam się z krytyką. Ojciec ciągle mówi o tym, co zawaliłam i że nie jestem wystarczająco uważna. Natomiast mój chłopak uruchamia schemat Porażki, kiedy naciska, żebym znowu podjęła naukę —wtedy czuję się gorsza, bo nie skończyłam szkoły i pracuję jako sekretarka.

Udostępniając (poniżej szybka opcja), “lajkując” pomagasz dotrzeć temu artykułowi do większej liczby osób. Jeśli możesz podziel się tym artykułem ze znajomymi.

Konsultacje z psychologiem online

Bez wychodzenia z domu

Psycholog Wojciech Klęk

Witaj! Na imię mam Wojtek, jestem psychologiem oraz psychoterapeutą poznawczo-behawioralnym (w trakcie szkolenia). 0d 2014 roku przewodzę społeczności Świadomie Przez Życie i pomagam ludziom wprowadzać zmiany w życiu poprzez szkolenia oraz sesje indywidualne. W pomocy psychologicznej wspieram klientów w poszerzaniu samoświadomości, przepracowaniu trudnych emocji oraz wypracowaniu nowych, skutecznych metod radzenia sobie z problemami. “Sama wiedza nie wystarczy, trzeba jeszcze umieć ją stosować” Kładę nacisk na praktykę, zależy mi by klienci po sesjach wdrażali wyniesioną wiedzę w swoim życiu. Doświadczali i kreowali go swoimi działaniami / brakiem działań, decyzjami / brakiem decyzji. W pracy coacha towarzyszę klientowi w procesie odkrywania jego mocnych stron, ustalaniu celów zgodnych z jego wartościami życiowymi oraz wdrożeniu skutecznych metod działania. Dzielę się swoją wiedzą oraz dostarczam narzędzia, które ułatwiają wprowadzenie pożądanej zmiany. Fascynuję się kulturą Japonii. Praktykuję ZEN – sztukę uważności oraz Kaizen – wprowadzanie zmian małymi krokami. Mieszkam w Bielsku-Białej.