Czy zastanawiałeś się dlaczego niektóre zmiany są o wiele łatwiejsze do wprowadzenie niż inne? A kiedy już zostaną wprowadzone, dlaczego niektóre są trwałe a inne nie? Czy to na poziomie osobistym, czy organizacyjnym, odpowiedź na powyższe pytania ma związek z „poziomem logicznym”, na którym próbujesz dokonać zmiany. Te „poziomy logiczne”, po raz pierwszy zaproponowane przez Roberta Diltsa, są często używane w Neuro-Linguistic Programming (NLP), jednoczenie stanowią przydatną strukturę do badania tego, co dzieje się w każdej jednostce, grupie lub organizacji. Według tej koncepcji wyróżniamy sześć poziomów myślenia lub sytuacji: środowisko, zachowanie, zdolność lub kompetencje, przekonania, tożsamość i duchowość.
Logiczne poziomy zmian
Funkcją każdego poziomu logicznego przedstawionego (poniżej) w hierarchii jest uporządkowanie informacji pod nim. Zmiana czegoś na niższym poziomie logicznym w hierarchii może, ale niekoniecznie może wpłynąć na poziomy powyżej. Jednak … dokonanie zmiany na wyższym poziomie z konieczności zmieni wszystko poniżej, aby wesprzeć zmianę na wyższym poziomie. Innymi słowy, „wszystko, co jest na górze, uruchamia wszystko pod spodem” … więc jeśli dokonasz zmiany na niższym poziomie, a problem jest na wyższym poziomie logicznym, to zmiana prawdopodobnie nie potrwa długo (hierarchiczność poziomów logicznych jest czymś z czym nie do końca osobiście się zgadzam jako psycholog).
Hierarchia poziomów logicznych – piramida Diltsa
Na samym szczycie piramidy znajduje się Duchowość. Do każdego poziomu logicznego w przypadku zmiany można zadać konkretne pytania (pytania – moje ulubione narzędzie pracy 😉 )
- Duchowość – Zmiana dla kogo i / lub jakim celu?
- Tożsamość – czy zmiana odzwierciedla to, kim jestem?
- Wartości i przekonania – dlaczego chcę dokonać zmiany?
- Zdolności / kompetencje – jakie mam zasoby żeby wprowadzić zmianę?
- Zachowanie – jak ja się zmienię?
- Środowisko – jak zmieni się otoczenie?
Środowisko
Środowisko to warunki zewnętrzne, w których zachodzi proces, w którym działamy. Osoba działająca na tym poziomie prawdopodobnie wyjaśni, „co się stało”, „kto był obecny” i tak dalej. Ogólnie rzecz biorąc, „opowiadanie” nie będzie dotyczyło osoby mówiącej, a raczej zarysuje kontekst, wyjaśni jak coś się stało. Ten poziom logiczny może to obejmować narzekanie.
Czy kiedykolwiek słyszałeś / wypowiedziałeś którekolwiek z tych stwierdzeń?
- „Gdybyś przestał „to” robić, nie musiałbym czuć się w „ten” sposób”.
- „Gdyby mój szef nie siedział by mi cały czas na karku, mógłbym pracować znacznie lepiej”.
- „Gdybym miał więcej pieniędzy, mógłbym zrobić kurs, a wtedy nie byłbym uwięziony w tej cholernej pracy.”
- „Gdybyśmy nie mieszkali w tym nudnym mieście, nie musiałbym pić”.
Te wypowiedzi są charakterystyczne dla „poziomu środowiska”. Czasami w naszym otoczeniu są przeszkody i bariery, które trzeba usunąć, gdy chcemy zmienić jakiś aspekt nas samych lub naszym życiu. W przypadku powrotu do kondycji psychicznej często pojawia się powiedzenie „musimy zmienić nasze place zabaw, towarzyszy zabaw i zabawki”. Innymi słowy, musimy odejść od ludzi, miejsc i rzeczy, które wspierają nasze „niezdrowe funkcjonowanie”. W rzeczywistości środowisko jest miejscem, w którym zbudowaliśmy zewnętrzne sieci ludzi, miejsc, działań i rzeczy. Tak samo jak mogą mogą nam służyć, tak samo mogą wspierają naszą współzależność, uzależnienie lub depresję.
Zachowanie
Zachowanie to działania i reakcje jednostki w środowisku. Osoba operująca na tym poziomie będzie opisywać, co myślała, gdy coś robiła i jaki był efekt. Obejmuje także to, co mogła by zrobić i jaki byłby tego efekt. Problemy na tym poziomie związane są zachowaniami, które nie zawsze wybieramy MY – często „wydaje się, że zachowanie wybierać nas”. Czy doświadczyłeś kiedyś złości na siebie, mówiąc przy tym „Dlaczego zawsze to robię!” lub „Człowieku, nienawidzę siebie, kiedy to robię!”
Być może nie masz zainstalowanych zachowań i postaw zorientowanych na rozwiązanie… Jeśli chcesz wprowadzać zmiany na tym poziomie, będziesz musiał się ich nauczyć, aby wypracować bardziej skuteczne sposoby radzenia sobie.
Zdolności/ kompetencje
Zdolność lub kompetencje można zawrzeć w pytaniu „jak?”. Kompetencje kierują zachowaniem poprzez osobistą strategię, obejmującą umiejętności i ich rozwój. Osoba działająca na tym poziomie mówi i myśli o tym, „jak” coś osiągnąć, w tym o umiejętnościach, które mogą się przydać, aby zrealizować cel.
Aby zdobyć nowe kompetencje, których potrzebujesz, musisz najpierw wiedzieć, czym one są i gdzie je znaleźć. Pomaga to zrozumieć, dlaczego relacje z kompetentnymi osobami w procesie terapeutycznym (psycholog) / rozwojowym (mentor) są ważne.
Jeśli uczeń gotowy, nauczyciel się znajdzie
Wartości / Przekonania
Przekonanie i wartości może zawrzeć w pytaniu „dlaczego?” – „Dlaczego wprowadzam te zmiany?”. Chodzi o przyczyny danego zachowania, w tym wszelkie podstawowe wartości. Wierzenia i wartości mogą wzmacniać lub osłabiać zdolności. Na przykład przekonanie, że nie jesteś dobry w rysowaniu, może podważyć każdą próbę nauki dobrego rysowania.
Aby odkryć swoje wartości, naucz się zadawać sobie następujące pytania:
- Dlaczego to zrobiłem?
- Jakie czynniki są dla mnie ważne w tej sytuacji?
- Co jest ważne dla innych ludzi w moim życiu?
- Co uważam za dobre i złe?
- W co powinienem wierzyć, jeśli chcę uzyskać to, czego chcę?
- Kiedy chcę używać słów „muszę”, „powinienem” i „nie wolno mi” lub „nie powinienem”? Jaką wagę do nich przywiązuje i jak często ich używam?
- Jakie są moje przekonania na temat tej osoby lub sytuacji?
- Czy te przekonania są pomocne?
- Jakie przekonania mogą mi pomóc uzyskać lepsze wyniki?
- Co ktoś, kogo podziwiam, powiedział by w tej sytuacji będąc w „moich butach”?
Tożsamość
Tożsamość dotyczy tego, „kim jesteś?”, „Kim jestem i czy odzwierciedlam to w moim sposobie życia?”. Rozmowy na tym poziomie często dotyczą osobistej samorealizacji, tego „Co lubisz?”, „Co cię kręci?”, „Jaka jest twoja pasja?” Osoba cierpiąca na stres i wypalenie często angażuje się na tym poziomie.
Osoby dorastające w dysfunkcjonalnych warunkach (np. Dorosłe Dzieci Alkoholików), mogę mieć zainstalowane filtry sugerujące, że nigdy nie będą wystarczająco dobre. Mają sieć ograniczających przekonań na własny temat, które przyczyniają się do auto-sabotażu.
Oto kilka pytań, które pomogą Ci odkryć swoją tożsamość (nie martw się, jeśli nie potrafisz jeszcze odpowiedzieć na niektóre z tych pytań). Jeśli lubisz obserwować jak się zmieniasz, zadawaj sobie te pytania co sześć miesięcy i nagrywaj odpowiedzi lub zapisuj je:
- W jaki sposób doświadczasz ekspresji tego, kim jesteś?
- Jaką osobą jesteś?
- Jak opisujesz siebie? Czy żyjesz do tym co jest dla ciebie ważne? Jak często?
- Jak postrzegasz innych ludzi?
- Jak inni mogliby cię opisać?
- Czy inni ludzie pomyślą o tobie tak, jak chcesz, żeby myśleli?
- Jakie 5 – 8 rzeczy w twoim życiu są najważniejsze?
Duchowość
Duchowość stanowi zwieńczanie piramidy. Wyraża „coś innego”, poza jednostką, związane jest z byciem częścią większego systemu, bez względu na to, czy jest to rodzina. Niektórzy ludzie określają ten poziom „mądrością”, a inni go całkowicie wykluczają lub łączą z tożsamością, jako część tego, jak postrzegasz siebie. Pytanie na tym poziomie „Komu służę? Jaką mam misję w życiu?”.
Ten poziom przenosi do królestwa duchowości i pytań o istnienie. Zadaj sobie następujące pytania, aby rzucić okiem na swój cel w życiu.
- Z jakiego powodu tu jesteś?
- Co chciałbyś, aby twój wkład był dla innych?
- Jakie osobiste atuty możesz dodać do większej całości?
- Jak chciałbyś być zapamiętany po śmierci?
- W co wierzysz?
- Czy to w co wierzy, wierzy również w ciebie?
Bardzo ważne jest tutaj podkreślić, że religia i duchowość nie są tym samym. Religia jest postrzegana jako praktyka zbioru wierzeń o Bogu. Duchowość jest po prostu codzienną osobistą relacją z „Wyższą Mocą”.
Korzystanie z poziomów logicznych
Możesz pomóc komuś zmienić poziom, na którym funkcjonuje, zmieniając styl wypowiedzi. Ten zabieg przyniesie nową perspektywę. Jest to jedno z narzędzi, z których często korzystają coachowie, aby pomóc swoim klientom w analizowaniu problemów, ale ma ono również zastosowanie w psychoterapii.
Jak to działa w praktyce? Kilka przykładów zmiany języka
Przypuśćmy, że twój przyjaciel martwi się sposobem zachowania dziecka i stara się znaleźć coś, co pomoże mu w zarządzaniu zachowaniem dziecka. Omawiał już z nim użycie kary i nagród, ale trochę utknął. Przykłady pytań, którymi mogłabyś zmienić jego poziom logiczny, a więc i problem, byłyby następujące:
„Jak myślisz, dlaczego zachowuje się w ten sposób?” [Przekonania / wartości]
„Jak możesz zareagować inaczej?” [Kompetencje / możliwości]
„Jak mógłbyś zmienić sytuację, aby zapobiec takiemu zachowaniu?” [Kompetencje / możliwości]
„Co on chce wyrazić tym zachowaniem?” [Tożsamość]
Na pierwszy rzut oka nie są to „pytania koany”, jednak potrafią dać inną perspektywę i wyprowadzić myślenie z poziomu, który nie działa (niegrzeczne zachowanie – uziemienie, kary, nagroda itd.).
Jak jeszcze inaczej poziomy logiczne Dilts’a mogą pomóc w praktyce
Często mówi się, że opinie powinny być wyrażane na poziomie behawioralnym: powinno komentować się tylko zachowanie, a nie wartości czy przekonania, które je stanowią. Jednak gdy myślimy o zmianie zachowania, w świetle poziomów logicznych, staje się jasne, że bez uwzględnienia podstawowych wartości, wprowadzenie zmiany może być niemożliwe (Coaching przez duże „C” zaczyna się od pracy na wyższych poziomach 😉 ).
Przypuśćmy, że regularnie otrzymujesz informacje, że jeśli chcesz awansować musisz robić więcej prezentacji i częściej prowadzić spotkania (wystąpienia publiczne). Wyższe stanowisko wymaga tych kompetencji. Musisz zmienić swoje zachowanie. Jednak próbowałeś już wcześniej wprowadzić zmianę i to jest prawdziwa walka z wiatrakami. Łatwiej jest odrzucać zaproszenia na konferencje. Czemu? Jeśli spojrzymy na poziomy logiczne i pomyślimy o każdym z nich, to zachowanie może stać się jaśniejsze.
- Zdolność – czy posiadasz umiejętności niezbędne do zachowania się w wymagany sposób? Jeśli nigdy nie ćwiczyłeś przemawiania i nigdy nie spędzałeś czasu na rozwijaniu swoich umiejętności prezentacji, nic dziwnego, że oczekiwania, którym chcesz podołać są dla ciebie walką.
- Przekonania / wartości – czy wierzysz, że możesz się zmienić i czy uważasz, że jest to dla ciebie korzystne? Zbadaj swoje podstawowe wartości, być może znajdziesz „ukrytą myśl”, przekonanie które cię blokuje, na przykład, że „tylko szczególnie zdolni ludzie potrafią prowadzić prezentacje”, a ty nie jesteś jednym z nich, lub że „występowanie publicznie jest robieniem z siebie pajaca”.
- Tożsamość – czy twoje zachowanie wiąże się w twoim poczuciu jaźni? Może naprawdę nienawidzisz wystąpień publicznych, ponieważ nie lubisz być w centrum uwagi. Trudno będzie zmienić twoje zachowanie, dopóki reagujesz postawą niechęci. Jednak niechęć do niechęci to tylko niechęć, zmiana sposobu postrzegania, może sprawić, że zniknie z dnia na dzień.
Podobnie jak wiele z najbardziej przydatnych narzędzi służących do wprowadzania zmian, poziomy logiczne są niezwykle proste. Dzięki temu są one łatwe do zapamiętania i codziennego użytku.
Komentując, udostępniając, “lajkując” doceniasz moją pracę i pomagasz dotrzeć temu artykułowi do większej liczby osób – DZIĘKUJĘ <3
