You are currently viewing Role dzieci w rodzinie alkoholowej

Role dzieci w rodzinie alkoholowej

Przyjęcie przez rodzinę alkoholową reguł, które utrzymują względną równowagę powoduje, że wszyscy członkowie są zmuszeni do pełnienia określanych ról, za którymi ukryte są naturalne potrzeby i pragnienia osób, oraz adekwatne postrzeganie i ocena rzeczywistości wraz z towarzyszącymi emocjami i uczuciami. W rodzinach alkoholowych występują takie role jak: bohater, maskotka, kozioł ofiarny, dziecko we mgle.Żadna z tych ról nie jest destrukcyjna, jeśli jej podjęcie jest świadome i pełniona jest okresowo. W każdej sytuacji stresu rodzinnego podejmowane są od czasu do czasu podobne role. Jednak w sytuacji rodziny z problemem alkoholowym, podejmowanie ról odbywa się w sposób nieświadomy i rozpoczyna w momencie narodzin dziecka i trwa w prawie niezmienionej postaci przez całe życie jednostki, obejmując z czasem wszystkie sfery jej  funkcjonowania.

Role dzieci w rodzinie alkoholowej

Istnieje wiele książek wydanych na temat dorosłych dzieci alkoholików, a większość zgadza się, że pewne typy osobowości są powszechne. Nie wszystkie książki zgadzają się co do nazwy typu, ale większość zgadza się z charakterystyką. Czy któraś z postaw wydaje ci się znajoma?

Bohater

Najczęściej rolę tę przyjmuje najstarsze dziecko. Czuje się odpowiedzialne za rodzinę, jej problemy, więc poświęca się dla niej rezygnując z własnych potrzeb. Stara się nie sprawiać kłopotów i odnosić sukcesy. To opiekun rodzeństwa, wizytówka rodziny, która pokazuje obcym, że w niej jest wszystko w porządku.
W roli ucznia
Jest bardzo dobrym uczniem, starającym się o najlepsze oceny, któremu zależy na osiągnięciach. Stawia sobie bardzo wysokie wymagania, chce być najlepszy we wszystkim. Pracowity, perfekcjonista, który uważa, że zawsze można zrobić coś lepiej. Nie ma czasu na zabawy i spotkania z rówieśnikami oraz rozwijanie zainteresowań
innych niż nauka, gdyż jest nadmiernie obciążony obowiązkami domowymi. To lider w grupach zadaniowych, który bierze odpowiedzialność za realizację zadania.
W relacji z dorosłymi i rówieśnikami
Najczęściej jest osobą lubianą i akceptowaną, popularną wśród rówieśników. Posiada tendencję do sprawowania kontroli nad innymi, opiekowania się oraz przejmowania odpowiedzialności. Może nie mieć czasu dla kolegów i koleżanek w związku z obowiązkami domowymi. Poszukuje towarzystwa osób starszych od siebie, wśród
których czuje się lepiej. Najczęściej lubiany przez nauczycieli jako dobry uczeń.
Przeżywane emocje
To osoba powściągliwa w okazywaniu uczuć. Wypiera i tłumi złość na rodziców. Stara się okazywać tylko pozytywne emocje. Ma poczucie winy oraz wstyd za sytuację rodzinną. Czuje się „gorszy” od innych, mniej wartościowy. Odczuwa lęk przed utratą sympatii i aprobaty. żyje w ciągłym napięciu.

Maskotka

Rolę tę najczęściej przyjmują najmłodsze dzieci. Lekko traktują poważne sytuacje i starają się, aby wszyscy byli weseli oraz by nie brać wszystkiego nazbyt seria. Dbają o optymistyczny nastrój. Próbuje manipulować nastrojami w rodzinie poprzez wdzięk, żarty, błazenady, dowcipkowanie, rozśmieszanie i podstęp. Czasami staje się „aniołkiem” czy słodkim dzieckiem.
W roli ucznia
Jest to klasowy błazen, który nie cofnie się przed niczym, aby tylko rozśmieszyć. Jego błazeństwa czasami przeszkadzają więc bywa przywoływany do porządku. Może otrzymać etykietkę „nieznośnego”. Ma problemy z koncentracją uwagi na zadaniu i ich dokańczaniem, nie może usiedzieć w klasie. Rozmawia z kolegami, wierci się. Łatwo zapomina i gubi rzeczy. Ma tendencję do uciekania od trudności. Jego nadaktywność i brak odpowiedzialności utrudniają współpracę grupie i podejmowanie trudniejszych zadań.
W relacji z dorosłymi i rówieśnikami
Każdy lubi jego towarzystwo, gdyż zmusza wszystkich do śmiechu, jednak nikt nie bierze go na poważnie. Zabiega o uznanie innych poprzez wtrącanie się do zabaw, rozmów, nie czekając na swoją kolej. To osoba nadmiernie gadatliwa, wesołkowata niezależnie od sytuacji. Unika wchodzenia w głębsze relacje. Cieszy się najczęściej krótkotrwałym i powierzchownym zainteresowaniem dorosłych i rówieśników. Jednak, gdy jej funkcjonowanie w grupie nie spotka się z uznaniem, zostanie zraniona i odrzucona, to może się wycofać i wtedy staje się bardzo napięta i zaniepokojona, co może skończyć się gwałtownym wybuchem.
Przeżywane emocje
Z wierzchu to dziecko roześmiane, wesołe, ale od środka – pełne strachu i smutku, wystraszone, niepewne, samotne. Nie ma poczucia własnej wartości, unika bliskości, aby nie zostać zranionym. z lękiem radzi sobie poprzez wywoływanie uczuć przeciwstawnych. Na maskowanie prawdziwych emocji, które moŜe przypisywać innym, zużywa wiele energii. Pod maską radości i beztroski kryje obawę i lęk.

Kozioł ofiarny (czarna owca)

W roli tej najczęściej znajduje się drugie dziecko w rodzinie. Ciągle sprawia kłopoty wychowawcze: wchodzi w bójki, konflikty, ma problemy w nauce, sięga po używki. Na niego zostaje skierowana uwaga rodziny, agresja pijącego rodzica. Najczęściej pierwszy dostrzega problem – alkoholizm. Swoim zachowaniem odwraca uwagę od właściwego problemu rodziny, stając się wcieleniem rodzinnych frustracji i pakując się ciągle w kłopoty. Pamiętany jest głównie z powodu trudności, które sprawia i wyrządzonego zła. Są nieprzystosowani do życia społecznego i spotykają się ze społeczną dezaprobatą. Nie potrafią utrzymywać więzi społecznych.
W roli ucznia
To najczęściej uczeń słaby, a nawet bardzo słaby. Posiada niewielką lub nie ma w ogóle motywacji do podejmowania nauki, zadań, pracy. Pracuje poniżej swoich możliwości, osiągając niskie wyniki. Często wagaruje. Przeszkadza na lekcjach, wpływając destrukcyjnie na klasę, grupę.
W relacji z dorosłymi i rówieśnikami
Najczęściej szuka akceptacji w grupach osób podobnych do siebie. Zawiera powierzchowne kontakty, nieuwzględniające potrzeb innych, związane z manipulacją i wzajemnym wykorzystywaniem. Często prowokuje, zaczepia i mści się, a także kłamie i nie dotrzymuje obietnic. Łatwo wpada w gniew, rozdrażnienie lub rozżalenie. Często kłóci się z dorosłymi, pyskuje i łamie normy. U dorosłych może budzić wściekłość lub ukrywany strach.
Przeżywane emocje
To dziecko czuje złość, wściekłość na alkoholika, bohatera rodzinnego. Radzi sobie z tym uczuciem poprzez zachowania autodestrukcyjne (samookaleczanie), przemieszczanie agresji na innych (bójki) lub wyładowuje w innych działaniach destrukcyjnych (wandalizm, prostytucja). Odczuwaną złość przypisuje innym, spostrzegając świat i ludzi jako wrogich, nieprzyjaznych, zagrażających. Uważa atak za najlepszą formę obrony.

Dziecko we mgle

W tę rolę wchodzi najczęściej jedno z młodszych dzieci. Z sytuacją rodzinną radzi sobie poprzez „schodzenie z oczu”, izolując się od ludzi. Ucieka w samotność, uległość, świat fantazji, telewizji, muzyki. Może również uciekać w chorobę. Czasem oddaje się bez reszty jakiejś namiętności, np. religii. Postrzegane jest jako dziwne,  niewidzialne.
W roli ucznia
Nie wierzy we własne siły i możliwości. Nie wykazuje także inicjatywy i rezygnuje z realizacji wielu zadań. Na lekcjach robi wrażenie zamyślonego, nieobecnego, a wyrwany do odpowiedzi najczęściej milczy lub zmyśla. Czasem osiąga lepszy wyniki w jakiejś dziedzinie. Ma bujną wyobraźnię, co wykorzystuje do ukrycia wewnętrznego napięcia lub do zdobywania namiastek uwagi od innych osób. Posiada trudności ze współpracą w grupie zadaniowej.
W relacji z dorosłymi i rówieśnikami
Jest dzieckiem nieufnym, izolującym się od kontaktów z dorosłymi i rówieśnikami. Wycofany, wybiera samotność. Posiada braki w zakresie podstawowych umiejętności społecznych. Sprzeciwia się poprzez bierny opór, ale nie aktywnie. Jego oczy często wyrażają bojaźliwy nadmiar czujności wobec innych.
Przeżywane emocje
To dziecko doświadcza samotności, przerażenia, smutku, żalu, bezradności, braku nadziei i poczucia własnej wartości.

DDA to nie tylko deficyty

Wielu DDA pracuje na odpowiedzialnych, dobrze wynagradzanych stanowiskach i odnosi sukcesy zawodowe. Potrafią pracować równie efektywnie za wynagrodzenie jak i za „dobre słowo”. Dobrze rozwiązują trudne zadania w sytuacji stresu i pod presją. Nie mają problemów z wywiązywaniem się ze swoich obowiązków. Nie boją się trudnych zadań ani ryzyka. Są odpowiedzialni. W efekcie są zwykle bardzo dobrymi i mało wymagającymi pracownikami. Świetnie potrafią radzić sobie z publicznymi prezentacjami – ludzie podziwiają ich opanowanie i spokój. Dorastanie w rodzinie alkoholowej nie jest wyrokiem na całe życie. Terapia DDA pomaga zidentyfikować silne strony i zbudować zdrowe poczucie własnej wartości.

Komentując, udostępniając, “lajkując” doceniasz moją pracę i pomagasz dotrzeć temu artykułowi do większej liczby osób – DZIĘKUJĘ <3

Na podstawie Robinson B. E., Rhoden J. L.  „Pomoc psychologiczna dla dzieci alkoholików”

Psycholog Wojciech Klęk

Witaj! Na imię mam Wojtek, jestem psychologiem oraz psychoterapeutą poznawczo-behawioralnym (w trakcie szkolenia). 0d 2014 roku przewodzę społeczności Świadomie Przez Życie i pomagam ludziom wprowadzać zmiany w życiu poprzez szkolenia oraz sesje indywidualne. W pomocy psychologicznej wspieram klientów w poszerzaniu samoświadomości, przepracowaniu trudnych emocji oraz wypracowaniu nowych, skutecznych metod radzenia sobie z problemami. “Sama wiedza nie wystarczy, trzeba jeszcze umieć ją stosować” Kładę nacisk na praktykę, zależy mi by klienci po sesjach wdrażali wyniesioną wiedzę w swoim życiu. Doświadczali i kreowali go swoimi działaniami / brakiem działań, decyzjami / brakiem decyzji. W pracy coacha towarzyszę klientowi w procesie odkrywania jego mocnych stron, ustalaniu celów zgodnych z jego wartościami życiowymi oraz wdrożeniu skutecznych metod działania. Dzielę się swoją wiedzą oraz dostarczam narzędzia, które ułatwiają wprowadzenie pożądanej zmiany. Fascynuję się kulturą Japonii. Praktykuję ZEN – sztukę uważności oraz Kaizen – wprowadzanie zmian małymi krokami. Mieszkam w Bielsku-Białej.