Postawa Zdrowego Dorosłego w ujęciu terapii schematów

Jedną z kluczowych idei terapii schematów jest to, że wszyscy mamy różne „tryby” lub inaczej mówiąc – części naszej osobowości, które są mniej lub bardziej pomocne w życiu. Jednym z najważniejszych pośród trybów, którymi się posługujemy, jest Zdrowy dorosły. Jest to część Twojej osobowości, która odpowiada za powodzenie lub niepowodzenie wszystkich ważnych, codziennych czynności, takich jak chodzenie do pracy, bycie troskliwym rodzicem i partnerem, płacenie rachunków, dbanie o własne zdrowie, samorozwój, realizowanie celów i tak dalej.

Co sprawia, że tryb Zdrowego Dorosłego jest taki ważny dla naszej równowagi psychicznej?

Gdy decydujesz się włączyć tryb „Zdrowy Dorosły” wykonujesz wszystkie ważne, zdrowe dla Ciebie rzeczy, które często przyjmujesz za pewnik, jednak bez postawy Zdrowego Dorosłego ich wykonywanie szybko by ustało.

To właśnie ta część Twojej osobowości uruchamia się, gdy stawiasz granice innym, np. będąc asertywnym, kiedy musisz przeciwstawić się powiedzmy, agresywnemu szefowi lub radzić sobie z nastoletnim sąsiadem, który zakłóca ciszę swoją ulubioną muzykę house o 2 w nocy.

Tryb Zdrowego Dorosłego jest tą częścią ciebie, która myśli racjonalnie i zachowuje się wobec ciebie we wspierający i pełen współczucia sposób. Zdrowy dorosły jest odpowiedzialny, równoważy emocje z rozsądkiem podczas podejmowania decyzji. Ten tryb dba o Wewnętrzne Dziecko ukryte w Tobie, chce działać w jego najlepszym interesie i zaspokaja podstawowe dla równowagi psychicznej potrzeby. Ludzie bardzo różnią się stopniem, w jakim mają rozwinięty tryb Zdrowego Dorosłego. Niektóre osoby potrzebują pomocy i wsparcia, aby móc zbudować tryb Zdrowego Dorosłego, zwłaszcza jeśli nie miały odpowiednich wzorców. Jednym z kluczowych celów terapii jest wzmocnienie tego trybu, aby mógł zacząć dominować i przyczyniać się do podejmowania zdrowych decyzji w pracy, w związkach i życiu rodzinnym.

Uciszenie wewnętrznego krytyka

Zdrowy Dorosły chroni Cię również przed… samym sobą. W terapii schematów przyglądamy się również z dwóm trybom rodzicielskimi, które często są źródłem wielu problemów emocjonalnych. Mówimy o trybach wymagającego rodzica i karzącego rodzica. Pierwsza z nich, często prowadzi do stresu lub wypalenia zawodowego – nic nie jest wystarczająco dobre. Drugi to twój wewnętrzny krytyk, który mówi ci, że jesteś głupi, gruby lub bezużyteczny. Oba tryby należy wyłączyć, ponieważ sieją duże spustoszenie. Zdrowy Dorosły podejmuje się tego zadania, opiekuje się najbardziej wrażliwą, zranioną częścią ciebie, twoim wewnętrznym wrażliwym dzieckiem.

Wrażliwe Dziecko zawiera wiele najtrudniejszych schematów, oraz tryb, który jest uruchamiany, gdy czujesz się zaniepokojony, zdenerwowany, zagrożony lub zawstydzony.

Praca w terapii schematów polega na uzdrowieniu tej części ciebie, na początku z pomocą psychologa, a później samodzielnie przez Twojego Zdrowego Dorosłego.

Jak rozpoznać w sobie Zdrowego Dorosłego?

Zdrowy Dorosły jest realistą, umie brać odpowiedzialność za siebie i za inne osoby, potrafi równoważyć potrzeby własne i innych ludzi. Wybiera adaptacyjne formy działania, ma funkcjonalne podejście do potrzeb i emocji. Zasadniczym celem terapii schematów jest wzmocnienie tego trybu. Częściowo osiągamy to w sposób pośredni, ograniczając tryby dysfunkcyjne. Na przykład wraz z osłabieniem trybu Karzącego Rodzica pacjenci ograniczają przejawy samokarania, co samo w sobie już stanowi poprawę. Niestety oduczenie się czegoś niekoniecznie oznacza nauczenie się czegoś nowego. Dlatego ograniczanie wpływu nieadaptacyjnych trybów stwarza okazję do działania dla trybu Zdrowego Dorosłego, lecz nie oznacza, że dysfunkcyjne postawy i zachowania zostaną automatycznie zastąpione zdrowymi.

W związku z tym należy się koncentrować na aktywnej nauce zdrowych postaw i zachowań, zwłaszcza gdy tryb Zdrowego Dorosłego jest słabo rozwinięty.

Oczywiście rozwijanie zdrowych alternatywnych wzorców postępowania jest nieodłącznym elementem wielu technik pracy z nieadaptacyjnymi trybami. Na przykład w ramach zwalczania trybu Karzącego Rodzica terapeuta nie tylko mówi trybowi, że ten się myli, ale też przedstawia zdrowsze sposoby postrzegania problemów. I nie chodzi tu o przekonanie Karzącego Rodzica (który jest tak irracjonalny, że nie przyjmuje żadnych argumentów), lecz, o doświadczenie korygujące dla Wrażliwego Dziecka i o wzmacnianie Zdrowego Dorosłego. Podobnie gdy pacjenci uczą się wyrażać złość w odpowiedni sposób, Zdrowy Dorosły stopniowo zastępuje Złoszczące się Dziecko. Kiedy uczą się pocieszać Wrażliwe Dziecko w sobie, regresyjne uczucia i potrzeby zostają ograniczone i stają się bardziej dojrzałe. Oprócz technik pośrednich terapia schematów oferuje również wiele strategii, które bezpośrednio wzmacniają tryb Zdrowego Dorosłego. Interwencje te są kluczowe dla wielu pacjentów. 

Udostępniając (poniżej szybka opcja), “lajkując” pomagasz dotrzeć temu artykułowi do większej liczby osób. Jeśli możesz podziel się tym artykułem ze znajomymi.