Praca z przekonaniami – dialog sokratejski

Dialog sokratejski jest dobrze znaną i często stosowaną techniką poznawczą w psychoterapii oraz coachingu. Psycholodzy wykorzystują ją, aby móc zidentyfikować potencjalnie szkodliwe, nie poparte faktami myśli/przekonania, a następnie wspólnie z klientem  przeprowadzić ich weryfikację. Technika opiera się na praktyce strukturalnego, przemyślanego dialogu  w relacji terapeuta-klient,  która ma pomóc klientowi wyłapać zniekształcenia myślowe generujące dyskomfort psychiczny i nauczyć go  tworzenia opartych na dowodach wspierających myśli.

Dialog sokratejski w terapii

Zgodnie z metodą sokratejską proces terapii składa się z czterech elementów: systematycznego strukturalnego zadawania pytań, rozumowania indukcyjnego, uniwersalnych definicji (rozumiane przez klienta i terapeutę w ten sam sposób) i szczerego wyparcia klienta w terapii. Proces terapeutyczny podejmowany jest w duchu pełnej szacunku ciekawości. Terapeuta prowadzi eksplorację problemu wniesionego przez klienta za pomocą pytań, ale nie zakłada wstępnie ustalonego wyniku. Klientem postrzeganym jest jako „ekspert w swoich własnych doświadczeniach”.
Terapeuta pełni rolę „racjonalnego śledczego”, który pokazuje alternatywny sposób postrzegania. Pacjent dzięki tym rozmowom uczy się nawyku racjonalnego „przesłuchiwania” swoich myśli/przekonań. Efektem terapii jest dostarczenie klientowi narzędzia, oraz zbudowanie postawy, dzięki której przestaje przyjmować negatywne myśli/przekonania, myśli wywołujące dyskomfort psychiczny na wiarę lub dlatego, że „czuje, że są prawdą „. Klient zaczyna je bardziej krytycznie analizować oraz zastępować zdrowymi myślami opartymi na realnych podstawach. Rozmowy terapeutyczne mogą skupiać się na samodoskonaleniu klienta, z naciskiem na samoświadomość, akceptację siebie, potencjalną samoregulację afektu (emocji) i zachowania.

Dzięki procesowi terapii, klient potrafi, przyglądać się własnym myślom, badać ich racjonalność oraz użyteczność – czy ta myśl jest oparta na faktach, pozwala czuć się tak jak chcesz się czuć, pozwala ci realizować twoje bliższe i dalsze cele? Klient uczy się prowadzić zdrowy wewnętrzny dialog. Potrafi „rozbroić” pytania typu:

• Dlaczego moja samoocena zależy od zewnętrznego sukcesu lub porażki?
• Skąd mam pewność, że „tacy i tacy” mnie nienawidzą? Czy to ma tak duże znaczenie, jeśli tak?
• Dlaczego miałabym pozwolić, aby moje nieszczęśliwe dzieciństwo nadal czyniło mnie nieszczęśliwym dzisiaj i w przyszłości?

Czym NIE jest dialog sokratejski?

Dialog sokratejski jest otwartą dyskusją między terapeutą a klientem, bez żadnego wcześniej określonego wyniku poza eksploracją. W związku z tym służy wielu celom, w tym dowiadywaniu się o sposobie postrzegania problemu przez klienta, budowaniu relacji terapeutycznej i tworzeniu atmosfery bez oceniania, wzmacnianiu podejścia opartego na współpracy, wspomaganiu postępu terapii i uczeniu klienta, jak bardziej dogłębnie ocenić przyszłe myśli. Dialog sokratejski nie jest:

• Deprecjonowaniem sposobu myślenia klienta
• Przedstawianiem przez terapeutę myśli zastępczej / alternatywnej dla klienta (klient dochodzi do własnych, opartych na faktach wniosków)
• Zadawaniem pytań bez strukturalnej ramy
• Podawaniem gotowych rozwiązań problemów (klient generuje własne skuteczne rozwiązania, w oparciu o wartości, które wyznaje)
• Oceną poglądów i doświadczeń klienta

Dialog sokratejski w praktyce – przykładowe pytania

Przypomnij sobie wydarzenie, które było/ jest dla Ciebie problemem. Nazwij główną emocję oraz myśl, która mu towarzyszyła/towarzyszy. Określ w skali od 1 do 100%, jak bardzo wierzysz w tę myśl.

Co przemawia za prawdziwością tej myśli, co jej zaprzecza?
Czy istnieje inne, możliwe wytłumaczenie zdarzenia?
Co może się wydarzyć w najgorszym i w najlepszym wypadku -realistyczne opcje
Co wynika z Twojej wiary w prawdziwość tej myśli?
Jaki mógłby być rezultat zmiany myślenia?
Co należy z tym sytuacją/ problemem zrobić?

Dzięki terapii, klienci uzyskują pomoc w ocenie sowich postaw, interpretacji wydarzeń, oczekiwań i atrybucji jako hipotez, które należy badać, konfrontować, a czasami zastępować. Wyjaśniając i zmieniając swoje nastawienie, wielu klientów może zmniejszyć swoje emocjonalne cierpienie i poprawić swoją zdolność radzenia sobie z różnymi problemami życiowymi.

Dzielenie się jest dbaniem o innych. Komentując, udostępniając (poniżej szybka opcja), “lajkując” doceniasz moją pracę i pomagasz dotrzeć temu artykułowi do większej liczby osób – DZIĘKUJĘ <3