Współuzależnienie jako pułapka psychologiczna

Życie z osobą uzależnioną często przypomina przejażdżkę kolejką górską: nieprzewidywalną, niebezpieczną a zarazem czasem ekscytującą i… romantyczną. Nigdy nie wiesz, kiedy parter z postawy „poprawnej” przejdzie do postawy agresywnej pełnej przemocy, obwiniania czy też oskarżań. Jeśli współtworzysz taką relację nie możesz planować spotkań towarzyskich, przez co zamykacie się z zaklętym kręgu. Gdy uzależniony staje się bardziej „nieodpowiedzialny”, wycofujesz swoje potrzeby i robisz / bierzesz na siebie więcej obowiązków, odpowiedzialności, często stając się jedynym żywicielem rodziny. Nie jesteś w stanie polegać na swoim partnerze w kwestii dzielenia obowiązków lub uzyskania wsparcia. Tymczasem ratujesz go przed katastrofami, usprawiedliwiasz nieobecności w pracy i na spotkaniach rodzinnych, naprawiasz zniszczone przez niego mienie, relacje itd. Możesz również znosić trudności finansowe, przemoc domową lub niewierność z powodu zachowania uzależnionego.

Osoba współuzależniona – powyższy opis dotyczy syndromu współuzależnienia, często nie jest świadoma swoich dysfunkcyjnych zachowań. Współuzależnienie emocjonalne może rozwinąć się w dzieciństwie (w przypadku osób, które dorastały w rodzinach problemem alkoholowym mówimy o syndromie współuzależnienia DDA), jak również w dorosłym życiu, u osób które weszły w relację z osobą uzależnioną.

Czym jest współuzależnienie?

Na początku trzeba zaznaczyć, że na współuzależnienie składają się style i strategie radzenia sobie, postawy i predyspozycje do pewnych zachowań i nie jest ono chorobą biologiczną czy genetyczną. Taka postawa może jednak funkcjonować dziedzicznie, w pewnych rodzinach „przewlekle”, utrzymując się przez kilka pokoleń i skutkując powstawaniem kolejnych dysfunkcyjnych relacji. Współuzależnienie często może rozwinąć się w wyniku opieki nad bliskim przyjacielem lub członkiem rodziny, który ma problem z nadużywaniem substancji lub przewlekłym problemem zdrowia psychicznego. Podczas, gdy sam impuls do opieki nad drugim człowiekiem wydaje się być cnotą i godną pochwały postawą, często wynika z potrzeby kontroli.

Współuzależnienie, jak sama nazwa wskazuje jest uzależnieniem od „relacji z problemem”, występuje, gdy „opiekun” musi kontrolować swój własny niepokój za pośrednictwem innej osoby.

Mechanizm współuzależnienia w relacji jest dość prosty: zwykle jest jedna osoba, którą trzeba się zająć i druga, która musi zapewnić pomoc. I chociaż patrząc pod pewnym kątem postawa „opiekuna” może się wydawać się pomocna, w rzeczywistości służy osobie współuzależnionej bardziej niż uzależnionemu.

Dzięki usprawiedliwieniu uzależnionego lub zapobieganiu konsekwencjom jego zachować, współuzależniony podtrzymuje niezdrową relację i czuje kontrolę nad sytuacją.

Osoba współuzależniona

Osoba współuzależniona często doświadcza takich niedogodności jak: brak czasu dla siebie wynikający ze skupienia się na potrzebach uzależnionej osoby, poczucie przeciążenia czy nadmierne kumulowanie stresu. Możesz się zastanawiać teraz,  ze skoro współuzależnienie niesie tyle obciążeń, po co ktoś godzi się na uczestnictwo w takiej relacji? Odpowiedź jest posta, chodź nieoczywista – relacje oparte na współuzależnieniu posiadają również ukryte zalety.

Osoby w związku opartym na współuzależnieniu mogą czuć, że są:

• Ważne
• Potrzebne
• Sprawują kontrolę
• Postrzegają siebie jako osoby pracowite, ciężko pracujące, skłonne do poświęceń

Te ukryte korzyści często są na tyle atrakcyjne dla Ego, że osoby współuzależnione boją się je utracić i podtrzymują dysfunkcyjną relację.

Wspólne cechy osób współuzależnionych to potrzeba aprobaty, poczucie pustki, intensywny strach przed zaniedbaniem, niska samoocena, stawianie potrzeb innych przed własnymi, a także trudności w ustaleniu wyraźnych i stałych granic. Zarówno mężczyźni, jak i kobiety mogą mieć problemy z współuzależnieniem.

Współuzależnienie objawy

Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć syndrom współuzależnienia, zadaj sobie następujące pytania:

1. Czy czujesz się całkowicie odpowiedzialny za kogoś, nawet jeśli ma on inne możliwości wsparcia?
2. Czy często znajdujesz się w roli „zbawiciela”?
3. Czy masz trudności z podejmowaniem własnych decyzji?
4. Czy zazwyczaj skupiasz się na tym co masz zrobić w relacji, a nie na tym jak Ty się w niej czujesz?
5. Czy uważasz, że lepiej być z kimś (nawet jeśli ta osoba ma „problem”) niż żyć samemu?
6. Czy nawet jeśli wewnętrznie uważasz coś przeciwnego, to bardziej ufasz opinii drugiej osoby?
7. Czy masz problemy z mówieniem „nie”?
8. Czy czujesz się stale urażony, gdy inni nie wkładają tyle wysiłku, co ty? (jednak o tym nie mówisz)
9. Czy zadowolisz się „czymś mniejszym” / nie zasygnalizujesz własnych potrzeb, abyś nie musiał się kłócić?
10. Czy zmieniasz swoje zdanie / dostosowujesz się do innych / wycofujesz własne potrzeby, aby nie stracić przyjaciół lub znaczących innych osób?
11. Czy uważasz, że bez twojej pomocy dobro innych byłoby zagrożone?
12. Czy osobiście czujesz się zawstydzony zachowaniem swojej drugiej połówki, gdy ona popełnia błąd?
13. Czy mieszkałeś z kimś, kto doświadczył problemu nadużywania substancji / alkoholu?
14. Czy mieszkałeś z osobą znęcającą się fizycznie?
15. Jeśli nikogo nie ma w pobliżu, czy czujesz się bezwartościowy / odczuwasz niepokój?
16. Czy czujesz, że ciężar innych często spada na ciebie?
17. Czy masz problem z proszeniem innych o pomoc?

Jedna odpowiedź twierdząca nie wskazuje na syndrom współuzależnienia, jeśli jednak odpowiedziałeś „tak” na większość pytań, możesz wykazać zachowania typowe dla osoby współuzależnionej.

Współuzależnienie jak sobie pomóc

Jeśli Twoje odpowiedzi na powyższe pytania, zasugerowały Ci, że możesz być osobą współuzależnioną pewnie zastanawiasz się teraz jak sobie pomóc. Pamiętaj, że powyższy „test” nie ma charakteru diagnostycznego – jeśli chcesz rozwiać swoje wątpliwości skorzystaj z dostępnej ci pomocy psychologicznej. Jeśli nie masz takiej możliwości, pierwszym krokiem dla Ciebie w kierunku wyjścia z syndromu współuzależnienia jest zwrócenie uwagi na własne potrzeby i nie spychanie ich na drugi plan względem potrzeb partnera.

Pozwól, aby następowały „konsekwencje zachowań”, nie wymyślaj usprawiedliwień, wymówek. Jeśli znacząca dla Ciebie osoba ma problem z nadużywaniem substancji i źle Ciebie traktuje, twoje tuszowanie problemu, ciche przyzwolenie, usprawiedliwianie sprawcy nie przyniesie nic poza umożliwieniem takiego zachowania. Jeśli nie zrzucisz z siebie odpowiedzialności za zachowanie partnera, jako osoba współuzależniona będziesz odpowiadała zarówno za dobre, jak i złe zachowania partnera / członka rodziny. Może to prowadzić do niezdrowego poczucia tożsamości zarówno osoby uzależnionej, jak i osoby współuzależnionej.

Każda osoba ma własne życie. Żadne dwie osoby nie są dokładnie takie same. Nawet jeśli para lub rodzina lubią uczestniczyć w podobnych zajęciach, każdy ma swoje własne potrzeby. Ważne jest, aby osoba współuzależniona odkryła swoje własne zainteresowania i potrzeby.

Istnieje różnica między wsparciem a naprawieniem za kogoś problemu.

Zamiast próbować udźwignąć problem osoby uzależnionej, daj jej wsparcie i pozwól na podejmowanie własnych decyzji i ponoszenie ich konsekwencji, ustanawiając własne zdrowe granice.

Pamiętaj: uzależnienie jest chorobą, którą można wyleczyć. Podstawą sukcesu terapii jest jednak dostrzeżenie problemu przez osobę uzależnioną i dobrowolne poddanie się terapii.

Współuzależnienie nie znika automatycznie, gdy dana osoba opuszcza dysfunkcyjny związek. Odzyskanie własnej zrównoważonej tożsamości jest procesem. Terapia skierowana na restrukturyzację poznawczą, zmianę stylu myślenia i zachowania skutkuje bardziej adaptacyjnymi stylami radzenia sobie, a zdobyte narzędzia i umiejętności stają się nowymi zdrowymi nawykami. Mimo to pewne postawy i zachowania mogą łatwo powrócić pod wpływem zwiększonego poziomu stresu lub jeśli wejdziesz w związek dysfunkcyjny. Nie ma czegoś takiego jak idealne „odzyskanie siebie” – perfekcjonizm jest często objawem współuzależnienia. Pamiętaj jednak, że powrót „objawów” jest dla Ciebie ważnym sygnałem, którego nie powinieneś ignorować i stanowią okazję do ciągłego uczenia się nowych strategii radzenia sobie.

Udostępniając (poniżej szybka opcja), “lajkując” pomagasz dotrzeć temu artykułowi do większej liczby osób. Jeśli możesz podziel się tym artykułem ze znajomymi.