Psychologiczne podłoże lęku przed bliskością

Lęk przed bliskością, przejawia się najczęściej w unikaniu bliskich związków emocjonalnych i/lub intymnych a także wycofaniu społecznemu. Ludzie, którzy doświadczają lęku przed bliskością, często paradoksalnie mają silenie rozwiniętą potrzebę intymności i mogą nawet tęsknić za bliskością, jednak często odpychają innych, a nawet sabotują relacje.

Strach przed bliskością

Strach przed bliskością często jest następstwem pewnych doświadczeń życiowych. Jeśli w okresie dzieciństwa, doszło do takich sytuacji jak wykorzystywanie seksualne lub zaniedbania emocjonalne lęk przed bliskością może rozwinąć się jako mechanizm obronnych. Jednak przytoczone tu przykłady nie są jedynymi czynnikami, które skutkują strachem przed bliskością. Choć strach przed bliskością emocjonalną jak i strach przed bliskością fizyczną, może objawiać się w podobnych stylach radzenia sobie i zachowaniach, to w przypadku każdej osoby posiada inną genezę i złożoność problemu. Dotarcie do podstaw lęku przed bliskością może zająć trochę czasu. Odpowiednio ukierunkowana terapia pozwala zarówno zbadać i zrozumieć przyczyny problemów z bliskością, jak i przećwiczyć nowe style radzenia sobie, które pozwalają w bardziej adaptacyjny sposób radzić sobie z schematem podatność na zagrożenie i zranienie.

Czym jest strach przed bliskością?

Intymność odnosi się do umiejętności autentycznego dzielenia się własnym prawdziwym „ja” z inną osobą, co skutkuje poczuciem doświadczenia prawdziwej bliskości. Możemy zdefiniować różne typy bliskości, a lęk przed nią może dotyczyć jednego lub więcej typów w różnym stopniu. Bliskości z innymi możemy doświadczać  na poziomie:

• Intelektualnym: jest to umiejętność dzielenia się swoimi przemyśleniami i pomysłami z innymi.
• Emocjonalnym: jest to umiejętność dzielenia się swoimi uczuciami, pragnieniami i potrzebami z innymi.
• Seksualnym: jest to zdolność do dzielenia się własną seksualnością i tworzeniem związków intymnych.
• Eksperymentalnym: umiejętność dzielenia się własnymi doświadczeniami z innymi.

Lęk przed bliskością może objawiać się na wiele różnych sposobów, w  różnych relacjach, nie ważne czy będzie do związek romantyczny, platoniczny czy rodzinny.

Ważne jest, aby zauważyć, że przejawy zachowań osoby zmagającej się ze strachem przed bliskością, są często przeciwieństwem tego, co dana osoba stara się osiągnąć w relacji, którą współtworzy.

Na przykład osoba może silnie pragnąć bliskich związków, jednak strach skłania ją do robienia rzeczy, które powodują problemy z ich tworzeniem i utrzymywaniem. Jak na ironię, działania sabotujące relacje są zwykle najbardziej wyraźne, gdy dana relacja jest szczególnie ceniona przez daną osobę. Szczególnie ważne dla tych, którzy byli związani z osobą żyjącą w obawie przed nawiązaniem bliskiej relacji, powinno być zrozumienie tego mechanizmu.

Lęk przed bliskością objawy

W przypadku lęku przed bliskością możemy obserwować konkretne zachowania, które są często spotykane i przejawiają się na przykład w:

Lęku przed stałym związkiem

Pomimo tego, że osoba boi się bliskości, jest w stanie wejść w interakcję z inną osobą, przynajmniej na początku znajomości. Kiedy związek staje się „zbyt bliski” – gdy rośnie „wartość związku” – rzeczy zaczynają się komplikować. Zamiast połączenia się na poziomie intymnym oraz zaangażowania związek zostaje w jakiś sposób zakończony i zastąpiony przez… kolejny, bardziej powierzchowny, „bezpieczny związek”. Wyłania się wzorzec wielu krótkoterminowych relacji. I choć istnieje wiele przyczyn, z powodu których dana osoba może zachowywać się w sposób świadczący o „fobii związkowej” – strach przed bliskością może być jednym z nich.

Perfekcjonizm

U podłoża strachu przed bliskością często leży poczucie, że dana osoba nie zasługuje na miłość i wsparcie. Prowadzi to do przesadnego dążenia do „doskonałości”, aby „wreszcie zasłużyć” na miłość. Niezależnie od tego, czy „przymus” przybiera formę pracoholizmu, czy innych przejawów perfekcjonizmu, ta strategia radzenia sobie z lękiem przed bliskością często działa na rzecz odpychania innych.

Kocha się za nic. Nie istnieje żaden powód do miłości.

Trudności w wyrażaniu własnych potrzeb

Osoba obawiająca się bliskości może mieć duże trudności z wyrażaniem własnych potrzeb i życzeń. Ponownie może to wynikać z poczucia, że ​​ktoś nie zasługuje na miłość.

Ponieważ partnerzy nie są w stanie „czytać w myślach”, niezgłoszone potrzeby są niezaspokojone, co zasadniczo potwierdza odczucia danej osoby, że nie jest warta czyjejś uwagi / miłości / nie jest ważna.

Może to przełożyć się na błędne koło, partner nie zaspakaja  moich (nie wyrażonych) potrzeb = nie jestem dla niego/niej ważny(a), jestem wykorzystywana(y) itd.

Sabotowanie związku

Ludzie obawiający się bliskości mogą sabotować swój związek na wiele sposobów. Może to przybrać formę „organizowania podstępów”,  patrzenie na zachowanie partnera wyłącznie przez pryzmat braków / niedoskonałości. Może również przybierać formę podejrzliwości i oskarżeń partnera o coś, co się tak naprawdę nie wydarzyło.

Zaburzenia w obszarze bliskości fizycznej

Lęk przed intymnością może prowadzić do skrajności, jeśli chodzi o kontakt fizyczny. Z jednej strony osoba może całkowicie uniknąć kontaktu fizycznego z partnerem (i np. zaspokajać swoje potrzeby seksualne poprzez masturbację), z drugiej strony może on powodować ciągłą potrzebę kontaktu fizycznego.

Niektórzy ludzie pomimo objawów wskazujących na lęk przed bliskością mogą dobrze funkcjonować i budować relacje, inni z powodu lęku nie są w stanie nawiązać żadnych bliskich związków. Testy psychometryczne mogą pomóc psychologowi lub terapeucie lepiej określić, gdzie dana osoba leży w spektrum, a także ocenić inne warunki zdrowia psychicznego. Często wymagane jest profesjonalne doradztwo, zwłaszcza jeśli lęk przed intymnością jest zakorzeniony w skomplikowanych przeszłych wydarzeniach. Wiele osób obawiających się bliskości doświadcza również problemów z depresją, nadużywaniem substancji i zaburzeniami lękowymi, które również wymagają przepracowania.

Jak radzić sobie z lękiem przed bliskością

Niezależnie od tego, czy skonsultujesz się z terapeutą, czy nie, musisz wykonać własną prace, aby pokonać lęk przed bliskością. W dużej mierze sprowadza się to do stawiania czoła negatywnym postawom i przekonaniom dotyczącym samego siebie, co ma kluczowe znaczenie, jeśli ma nastąpić trwała zmiana. Może to wymagać czasu, chęci zaakceptowania niepewności oraz włożenia wysiłku, aby dokonać przeglądu swojego życia i odkryć, w jaki sposób i dlaczego rozwinąłeś ten strach.

Zaakceptowanie niepewności w związku

Osoby, które boją się bliskości, tak na prawdę obawiają się, że jeśli dadzą się poznać, pokarzą swoje prawdziwe „ja” oraz własne potrzeby to w konsekwencji zostaną odrzucone lub będzie dochodzić do konfliktów a w efekcie do rozstania.

Ważne jest, aby uwzględnić fakt, że nie ma gwarancji w życiu ani w relacjach międzyludzkich.

Każde relacja z inną osobą jest ostatecznie obciążona ryzykiem rozstania. Mimo to zdrowe relacje z drugą osobą są podstawą równowagi psychicznej i sensem ludzkiej egzystencji. Staraj się bardziej koncentrować na codziennym życiu, czerp jak najwięcej z pozytywów bycia w relacji, przestań skupiać się na obawach dotyczących przyszłości.

Zadbaj o swoją psychikę

Aby skutecznie walczyć ze strachem przed bliskością, musisz najpierw czuć się dobrze sam ze sobą. Jeśli naprawdę znasz i akceptujesz swoje potrzeby i własną wartość jako osoby, to wiesz, że odrzucenie nie jest tak tragiczne, jak mogłoby się wydawać. Dzięki samoświadomości będziesz mógł ustawić odpowiednie granice, aby uniknąć „pochłonięcia przez partnera” i poradzić sobie z rozstaniem, jeśli się ewentualnie pojawi.

Spójrz na swoją przeszłość

Większość z nas nie chce negatywnie myśleć o własnych rodzicach, ale postaraj się uczciwie ocenić relacje jakie z nimi tworzyłeś, starając się rozpoznać ich ewentualny wkład w powstaniu twojego lęku przed bliskością. Pomyśl o tym jakie informacje dotyczące Ciebie i innych otrzymywałeś. Jeśli miałeś niedojrzałego emocjonalnie, niedostępnego rodzica, który powtarzał „ludziom nie można wierzyć”, „można liczyć tylko na siebie”, „facetom chodzi tylko o jedno”, „kobiety lecą tylko na kasę” to wiedz, że te „prawdy” mogą przełożyć się na modele relacji, które tworzysz. Wpisz swoje przekonania, które masz odnośnie związków. Przyjrzy im się. Które z nich są oparte na obiektywnych faktach?

Dostrój się do wewnętrznego dialogu

Wewnętrzny dialog, który prowadzi do przejawów lęku przed bliskością, jest często głęboko zakorzeniony. Często wewnętrzny krytyczny głos, który słyszysz może według ciebie mieć monopol na prawdę o Tobie. Zamiast akceptować wewnętrzny głos krytyka, spróbuj sprawdzić, skąd pochodzą te słowa / myśli / obrazy i rzuć im wyzwanie. Przyjrzyj się innym możliwym faktom. Skorzystaj również z technik racjonalnej terapii zachowania (jedna z technik CBT).

Daj sobie czas

Przezwyciężanie strachu przed bliskością nie następuje z dnia na dzień. Nawet jeśli czujesz, że poczułeś grunt pod nogami, w stresującej sytuacji stare schematy mogą wziąć nad tobą górę. W takiej sytuacji udziel sobie wsparcia, staraj się nie postrzegać swojego strachu jako „wady postaci”, a umiejętności, którą wykształciłeś w odpowiedzi na pewne doświadczenia. Ważne jest to czy masz motywację pracować nad swoimi „predyspozycjami” do pewnych postaw, aby mieć lepszą przyszłość.

Na koniec pamiętaj, że strach przed bliskością zwykle pojawia się w relacjach, które dana osoba uważa z istotne – a nie tych, które są powierzchowne. Zwykle jest on wywoływany przez pozytywne emocje, nie negatywne. Jeśli coś porusza w tobie lęk przed zaangażowaniem w związek intymny, przyjrzyj się temu dobrze.

Udostępniając (poniżej szybka opcja), “lajkując” pomagasz dotrzeć temu artykułowi do większej liczby osób. Jeśli możesz podziel się tym artykułem ze znajomymi.